Wanneer een vrouw zonder een mahram (een mannelijk familielid met wie ze niet mag trouwen) alleen of in een groep vrouwen op reis gaat, hetzij vanwege haar werk, hetzij om te reizen, en deze reis over een afstand en tijdsduur valt die als ‘reis’ wordt beschouwd in de islamitische wet, dan is het passend om dit te bespreken onder de onderwerpen “Reizen” en “Reisveiligheid”.
A – REIZEN
Allah de Almachtige beveelt in sommige gevallen het maken van reizen. Deze zijn:
Reizen met een cultureel doel:
أَفَلَم ْ يَ ِسي ُروا فِي الَْر ِض ْ فَتَكُو َن ْ لَ ُهم ْ قُلُوب ْ يَع ِقلُو َن ْ بِ َها أَو ْ آذَان ْ يَس َمعُو َن ْ بِ َها فَإِنَّ َها َل ْ تَع َمى الَْب َصا ُْر َولَ ِكن تَع َمى القُلُو ُب ْ الَّتِي فِي ِْر ال ُّص ُدو
“Zijn zij (de ongelovigen) dan niet door het land gereisd, zodat zij harten zouden hebben om mee te begrijpen, of oren om mee te luisteren? Zeker, het zijn niet de ogen die blind zijn, maar de harten in de borsten.” (Hadj 22:46)
Reizen met een wetenschappelijk/doel tot onderzoek:
قُل ْ ِسي ُروا فِي الَْر ِض ْ فَانظُ ُروا َكي َْف بَ َدأ َْ ال َخل َق ْ ثُ َّم ْ َّْاللُّ يُن ِش ُئ ْ النَّشأَة َْ الْ ِخ َرة َْ إِ َّن ْ َّاللَّ ْ َعلَى كُ ِل ْ َشيء ْ قَ ِدي ْر
“Zeg: “Reis door het land en zie hoe Allah de schepping begonnen is!” Allah zal ook de laatste schepping opnieuw tot stand brengen. Voorwaar, Allah is tot alles in staat.” (Ankaboet 29:20)
Reizen met het doel de geschiedenis van de religies te bestuderen:
َولَقَد ْ بَعَثنَا فِي كُ ِل ْ أُ َّمْة َّر ُسولا ْ أَ ِن ْ اعبُ ُدوا ْ اللَّ ْ َواجتَنِبُوا ْ ال َّطاغُو َت ْ فَ ِمن ُهم َّم ْن هَ َدى اللُّ ْ َو ِمن ُهم َّمن ْ َحقَّت ْ َعلَي ِه ْ ال َّضلالَةُ ْ فَ ِسي ُروا ْ فِي ْ الَْر ِض فَانظُ ُروا ْ َكي َف ْ َكا َن ْ َعاقِبَةُ ْ ال ُم َك ِذبِي َن ْ
“En Wij hebben tot elke gemeenschap een boodschapper gestuurd (met de boodschap): “Dien Allah en vermijd de Taghoet (valse goden).” Sommigen werden geleid door Allah, anderen werden het dwalen waardig geacht. Reist door het land en zie wat het einde was van degenen die de waarheid loochenden.” (Nahl 16:36)
Reizen met een aanbiddingsdoel:
Over de bedevaart (Hadj) zegt Allah de Almachtige:
“En het is een verplichting jegens Allah voor de mensen om de bedevaart naar het Huis (de Ka’ba) te verrichten – voor wie er een weg naartoe kan vinden.” (Ali Imran 3:97)
De uitdrukking “wie er een weg naartoe kan vinden” omvat veiligheid, gezondheid en financiële mogelijkheden. Aangezien aanbidding individueel is, is het aan degene die daartoe in staat is om op bedevaart te gaan.
B – REISVEILIGHEID
De volgende verzen laten zien dat reizigers vooral voedsel en veiligheid nodig hebben:
“Omdat de Qoeraisj gewoon zijn geraakt aan bescherming,
De bescherming die zij in hun winter- en zomerse reizen genieten,
Laten zij de Heer van dit Huis (de Ka’ba) aanbidden!
Die hen voedt tegen honger en hen beveiligt tegen angst.” (Soera Qoeraisj)
“Ülfet” betekent verbondenheid, vertrouwen, geruststelling((انضمام الشيء إلى الشيء Mekayis’l-Luğa)). Het woord “rihle” dat als “reis” wordt vertaald((,))يد ُّل ْ على ُمضي ْ في سفَ ْر verwijst naar reizen te voet en het opladen van bagage. Volgens het bovenstaande vers is “ülfet” het beschikken over voldoende voedsel en veiligheid.
Ook dit vers wijst op het belang van veiligheid tijdens het reizen:
َو َجعَلنَا بَينَ ُهم ْ َوبَي َن ْ القُ َرى الَّتِي بَا َركنَا فِي َهْا قُ ارى َظا ِه َرْةا َوقَ َّدرنَا فِي َهْا ال َّسي َْر ِسي ُروا فِي َها لَيَا ِل َي ْ َوأَيَّا اما آ ِمنِي َْن
“Tussen hen en de landen waaraan Wij overvloed en zegen hadden geschonken, plaatsten Wij opeenvolgende nederzettingen, en Wij maakten deze geschikt voor reizen. ((Het woord قَ َّدرنَاdat in dit vers voorkomt, komt van het woord “takdîr” (ْ )التقديرen betekent ‘kracht geven’. Volgens Râghib al-Isfahânî heeft Allah’s “takdîr” ten opzichte van de schepping twee betekenissen: het geven van kracht, en het vormgeven van dingen volgens een bepaalde maat en vorm. Daarom geven we de uitdrukking قَ َّدرنَا فِي َها ال َّْسي َْرde betekenis: ‘Wij maakten het geschikt voor reizen’.)) Wij bepaalden de afstand van de reizen die daar konden worden gemaakt. Wij zeiden: ‘Reis daar in nachten en dagen in veiligheid!'” (Saba 34:18) Bovendien ondersteunt het volgende vers, dat over veiligheid spreekt, ook de onderstaande overleveringen (hadith). Het betreffende vers is als volgt:
“Geef uit op de weg van Allah en breng jezelf niet met je eigen handen in gevaar. Wees goed! Allah houdt van de weldoeners.” (Bakara 2:195)
De verzen maken geen onderscheid tussen man en vrouw. Iedereen heeft voedsel en veiligheid nodig tijdens het reizen. Voedsel kan vooraf geregeld worden, maar veiligheid hangt af van externe omstandigheden.
Een vrouw heeft doorgaans meer bescherming nodig dan een man. Wanneer we de authentieke overleveringen (ahadith) over het reizen zonder mahram in hun geheel bestuderen, wordt duidelijk dat de nadruk vooral ligt op veiligheid. Sommige ahadith verbieden vrouwen om zonder mahram op reis te gaan als de reis een dag en een nacht, twee dagen en nachten of drie dagen en nachten duurt. Andere overleveringen verbieden alle vormen van reizen zonder mahram. Maar de Profeet heeft ook goed nieuws gebracht dat er een tijd zal komen waarin vrouwen veilig alleen kunnen reizen. Hier volgen de relevante hadiths:
Hadith die een reis van een dag en nacht zonder mahram verbiedt: Abu Hurayrah (ra) verhaalt dat de Profeet (vzmh) zei:
“Het is niet toegestaan voor een vrouw die in Allah en de Laatste Dag gelooft, om een reis te maken die een dag en een nacht duurt zonder een mahram bij zich.” ((Buhârî, Taksîru’s-Salât 4; Müslim, Hacc 419, 422, (1339); Muvatta, İsti’zân 37; Ebu Dâvud, Menâsik 2; Tirmizî, Radâ 15.))
Hadith die een reis van twee dagen en nachten zonder mahram verbiedt: Abu Sa’id al-Khudri zei dat de Boodschapper van Allah zei:
“Een vrouw mag geen tweedaagse reis maken zonder haar man of een mahram.” ((Buhari, Muhsar, 37; Müslim, Hacc, 415, 416 (827)))
Hadith die een reis van drie dagen en nachten zonder mahram verbiedt: Volgens Ibn Omar zei de Profeet:
“Een vrouw mag geen driedaagse reis maken zonder een mahram.” (Bukhari, Muslim)
Hadith die alle reizen zonder mahram verbiedt: Ibn Abbas overleverde dat de Profeet zei:
“Laat geen vrouw op reis gaan zonder een mahram; en laat geen man bij haar binnengaan als ze geen mahram heeft.”
Toen stond een metgezel op en zei:
“O Boodschapper van Allah! Ik wil mee met het leger, maar mijn vrouw wil op bedevaart gaan.”
De Profeet antwoordde:
“Ga dan met je vrouw mee!” (Bukhari, Muslim)
Goed nieuws over vrouwen die alleen kunnen reizen:
Adiyy ibn Haatim vertelde:
“Ik was bij de Profeet toen een man kwam klagen over armoede. Een andere man klaagde over onveiligheid. Toen zei de Profeet: ‘Adiyy, heb je Hira gezien?’
“Nee,” zei ik, “maar ik weet ervan.”
“Als je lang genoeg leeft, zul je zien dat een vrouw vanuit Hira alleen in een draagstoel naar de Ka’ba zal reizen, zonder bang te zijn voor iets of iemand behalve Allah.”
“Ik was verbaasd en dacht bij mezelf: Waar zullen dan die struikrovers van de Tayy-stam zijn, die overal onrust en verderf verspreid hebben?”
Adiyy zei later:
“Ik heb met eigen ogen gezien hoe een vrouw vanuit Hîra in een draagstoel op reis ging en de Ka’ba heeft omcirkeld (tavaf verricht), zonder voor iemand anders dan Allah bang te zijn…”
(Boekhari, Deugden (Menakıb), 25)
Hîra: Tegenwoordig is Hîra een district dat behoort tot de Iraakse provincie Najaf. Het lag ongeveer 5 km ten zuiden van Kufa, tussen Kufa en Havernak, ten zuidoosten van de Kinidre-heuvel, in een uitgestrekte vlakte aan de oever van de Eufraat.
(Bron: Hüseyin Ali ed-Dakûkî, “Hîre”, Islamitische Encyclopedie van het Turkse Diyanet, deel 18, blz. 122)
Praktijkvoorbeeld van de metgezellen:
Tijdens zijn laatste bedevaart gaf Omar ibn al-Khattab toestemming aan de vrouwen van de Profeet om mee te reizen, en hij stuurde Osman ibn Affan en Abdurrahman ibn Awf met hen mee, terwijl deze mannen geen mahrem van hen waren. CONCLUSIE: De verzen en Hadith hierboven laten duidelijk zien dat, zolang de veiligheid gewaarborgd is, een vrouw zonder mahram op reis kan gaan – of dit nu voor werk, reizen, bezichtiging of aanbidding is – alleen of samen met een groep vrouwen.
Prof. Dr. Abdulaziz BAYINDIR
Vertaling: Team Stichting Find Yourself
